کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای فارس و کهگیلویه و بویراحمد با صدور بیانیه‌ای، بحران مستمر قطعی آب و برق را تهدیدی مستقیم علیه کرامت انسانی و “حقوق شهروندی” دانست.
این کمیسیون ضمن تأکید بر مسئولیت مستقیم دولت در تضمین دسترسی پایدار و عادلانه به این خدمات حیاتی، علل بحران را ترکیبی از سوءمدیریت و عوامل ساختاری اعلام کرد.
بیانیه کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای فارس و کهگیلویه و بویراحمد در خصوص بحران مستمر قطعی آب و برق و مسئولیت دولت در تضمین حقوق بنیادین شهروندان
کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری فارس و کهگیلویه و بویراحمد با استناد به اصول مسلم حقوق بشر، تعهدات بین المللی دولت جمهوری اسلامی ایران و الزامات قانونی تأکید مینماید که آب و برق از جمله حقوق حیاتی و غیر قابل جایگزین شهروندان اند که بستر تحقق سایر حقوق اساسی انسانی را فراهم می سازند.
بر اساس قطعنامه ۱۷۵/۵۴ مجمع عمومی سازمان ملل متحد و تفسیر عمومی شماره ۱۵ کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دسترسی به آب آشامیدنی سالم حقی ،انسانی ضروری و قابل مطالبه تلقی میشود. همچنین مطابق بند ۲۰ دستور العمل برق اتحادیه اروپا (۴۴/۲۰۱۰/EU) و تفسیرهای شماره ۴، ۷ و ۱۴ همان کمیته دسترسی پایدار به انرژی پیش شرط برخورداری از زندگی شایسته و مشارکت فعال در جامعه به شمار میآید افزون بر آن قطعنامه های شماره ۶۴/۲۹۲ مجمع عمومی و ۱۵/۱/HRC/RES/ شورای حقوق بشر سازمان ملل دولتها را مکلف میسازد تا زمینه بهره مندی همگان از این خدمات را به گونه ای پایدار عادلانه و بدون تبعیض فراهم نمایند.
بر این مبنا این کمیسیون یادآور میشود که آب و برق نه صرفا خدماتی رفاهی، بلکه شالوده تحقق حقوق بنیادینی چون حق بر سلامت ،آموزش مسکن کرامت و حتی حیات هستند؛ و اختلال گسترده و مستمر در آنها تهدیدی مستقیم علیه کرامت انسانی و حقوق شهروندی به شمار می آید.
با ابراز نگرانی جدی نسبت به تداوم قطعیهای گسترده و مکرر آب و برق به ویژه در مناطق کم برخوردار و اقلیم های ناپایدار این کمیسیون هشدار میدهد که این بحران سلامت و حیات اقشار آسیب پذیر از جمله بیماران سالمندان کودکان و ساکنان مناطق گرمسیری را به شدت تهدید می کند. افزون بر این تبعیض ساختاری و منطقه ای در توزیع این خدمات نقض آشکار عدالت و برابری و تضاد جدی با تعهدات ملی و بین المللی دولت است.
لازم به تأکید است که بحران آب و برق در ایران صرفا پدیده ای طبیعی نیست، بلکه نتیجه ترکیبی از سوء مدیریت مزمن فشارهای اقلیمی حفر چاههای غیر مجاز توسعه ناپایدار کشاورزی گسترش بی ضابطه باغهای شهری اجرای طرحهای فاقد توجیه اقتصادی برای انتقال آب فرسودگی زیر ساختها و کم تنوعی در منابع انرژی است
این کمیسیون ضمن تأکید بر مسئولیت فوری و مستقیم دولت در تضمین دسترسی پایدار عادلانه و غیر تبعیض آمیز کلیه شهروندان به خدمات حیاتی آب و برق اعلام میدارد که عبور از این بحران مستلزم اصلاح بنیادین در شیوه مدیریت و سیاست گذاری سرمایه گذاری مؤثر در زیر ساختهای، پایدار توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر و فراهم سازی بستر مشارکت آگاهانه و فراگیر مردم است در غیر این صورت روند نابرابری و آسیب پذیری در بهره مندی از این خدمات اساسی نه تنها ادامه خواهد یافت بلکه با ابعادی نگران کننده تشدید خواهد شد.
حقوق شهروندی در بحران آب و برق از منظر حقوق بشر چیست؟
به گزارش دادرسی، کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری فارس و کهگیلویه و بویراحمد در بیانیه خود، با استناد به اصول مسلم حقوق بشر، تعهدات بین‌المللی دولت جمهوری اسلامی ایران و الزامات قانونی، تأکید کرده است که آب و برق نه صرفاً خدماتی رفاهی، بلکه شالوده تحقق حقوق بنیادینی چون حق بر سلامت، آموزش، مسکن، کرامت و حتی حیات هستند.
این کمیسیون با استناد به قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل متحد و تفسیرهای کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، یادآور میشود که دسترسی به آب آشامیدنی سالم حقی انسانی، ضروری و قابل مطالبه است و دسترسی پایدار به انرژی پیش‌شرط برخورداری از زندگی شایسته به شمار میآید.
بنابراین، اختلال گسترده و مستمر در این خدمات، “تهدیدی مستقیم علیه کرامت انسانی و حقوق شهروندی” محسوب میشود.
علل اصلی بحران آب و برق از نگاه کمیسیون حقوق بشر چیست؟
بر اساس بیانیه این کمیسیون، بحران آب و برق در ایران صرفاً پدیده‌ای طبیعی نیست، بلکه نتیجه ترکیبی از عوامل زیر است:
- سوءمدیریت مزمن
- فشارهای اقلیمی
- حفر چاههای غیرمجاز
- توسعه ناپایدار کشاورزی
- گسترش بی‌ضابطه باغهای شهری
- اجرای طرحهای فاقد توجیه اقتصادی برای انتقال آب
- فرسودگی زیرساخت‌ها
- کم‌تنوعی در منابع انرژی
این کمیسیون هشدار میدهد که تداوم قطعیهای گسترده و مکرر، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار و اقلیم‌های ناپایدار، سلامت و حیات اقشار آسیب‌پذیر از جمله بیماران، سالمندان، کودکان و ساکنان مناطق گرمسیری را به شدت تهدید می‌کند.
راهکارها و مسئولیت دولت در حل بحران “حقوق شهروندی در بحران آب و برق” کدامند؟
کمیسیون حقوق بشر کانون وکلا ضمن تأکید بر مسئولیت فوری و مستقیم دولت در تضمین دسترسی پایدار، عادلانه و غیرتبعیض‌آمیز کلیه شهروندان به خدمات حیاتی آب و برق، اعلام میدارد که عبور از این بحران مستلزم اقدامات بنیادینی است:
- اصلاح بنیادین در شیوه مدیریت و سیاست‌گذاری
- سرمایه‌گذاری مؤثر در زیرساخت‌های پایدار
- توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر
- فراهم‌سازی بستر مشارکت آگاهانه و فراگیر مردم
این بیانیه هشدار میدهد که در غیر این صورت، روند نابرابری و آسیب‌پذیری در بهره‌مندی از این خدمات اساسی نه تنها ادامه خواهد یافت، بلکه با ابعادی نگران‌کننده تشدید خواهد شد.
تحلیل: جایگاه نهادهای حقوقی در مطالبه حقوق عمومی
صدور این بیانیه از سوی کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری فارس و کهگیلویه و بویراحمد، نشان‌دهنده یک رویکرد فعال و مسئولانه از سوی نهادهای مدنی و حقوقی در قبال مسائل کلان اجتماعی است.
این اقدام، با استناد به مبانی حقوقی ملی و بین‌المللی، به یک مشکل روزمره بُعدی حقوق بشری می‌بخشد و دولت را به عنوان مسئول اصلی این بحران، به پاسخگویی فرا می‌خواند.
این حرکت، نه تنها به افزایش آگاهی عمومی درباره “حقوق شهروندی در بحران آب و برق” کمک می‌کند، بلکه نقش وکلا و کانون‌های وکالت را در مطالبه حقوق عمومی و صیانت از آن، فراتر از دعاوی فردی، برجسته میسازد.
بیشتر بخوانید:
