رئیس قوه قضائیه، حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای، در بازدید از دادسرای ناحیه ۲ تهران، بر اهمیت بازدارندگی مجازات‌ها تأکید کرد و یکی از عوامل تضعیف‌کننده این اصل را “تفاوت فاحش و چشمگیر” میان کیفرخواست دادسرا و احکام صادره از دادگاه بدوی و تجدیدنظر دانست.
وی همچنین به لزوم اتقان کیفرخواست‌ها، رفع اطاله دادرسی و صیانت از همکاران قضایی اشاره کرد.
بازدید میدانی رئیس قوه قضائیه از دادسرا و تأکید بر خدمت‌رسانی کریمانه
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در ادامه سرکشی‌ها و بازدیدهای میدانی، آسیب‌شناسانه و مسئله‌محور خود از مراجع و مراکز قضایی، از دادسرای ناحیه ۲ تهران بازدید کرد و از نزدیک در جریان کم‌وکیف رسیدگی به پرونده‌ها در این واحد قضایی قرار گرفت.
وی در شعبات مختلف این دادسرا حضور یافت و ضمن گفت‌وگوی نزدیک با مسئولان ذی‌ربط، به صورت موردی، چند پرونده را مورد مطالعه و مداقه قرار داد و توصیه‌های تخصصی را در خصوص پیشبرد رسیدگی‌ها ارائه کرد.
رئیس دستگاه قضا سپس طی سخنانی در جمع مسئولان و کارکنان این مرجع قضایی، ضمن تقدیر از زحمات شبانه‌روزی آن‌ها، به بیان نکاتی پیرامون شرایط کشور و دستگاه قضایی پرداخت.
وی انسجام اجتماعی و اتحاد میان قوای حکومتی را در بالاترین سطح توصیف کرد و گفت: “امروز باید از جایگاه‌ها و مناصب حقوقی که در اختیار داریم، نهایت استفاده را برای خدمت بی‌منت به مردم ببریم؛ شما مقامات و مسئولان قضایی با یک رفتار شایسته و کریمانه و با یک رأی متقن و عادلانه، می‌توانید افراد و شهروندان را هر چه بیشتر به نظام اسلامی امیدوار و دلگرم کنید و از این طریق بر سرمایه اجتماعی نظام بیفزایید.”
لزوم صیانت از دستگاه قضا و رفع موانع “اطاله دادرسی”
قاضی‌القضات در ادامه بر اهمیت تقویت رویکردهای صیانتی در قوه قضاییه تأکید کرد و گفت: “تمامی مسئولان و مقامات قضایی موظف هستند نسبت به زیرمجموعه‌های خود نظارت مستمر و مکرر داشته باشند؛ دستگاه قضایی همچون یک لوح سفید است که اندکی سیاهی نیز در آن جلوه‌گر می‌شود؛ به هیچ وجه نباید اجازه داد که همکاران قضایی در ورطه تخلف و ارتکاب جرم بیفتند؛ باید از همه آن‌ها صیانت کرد.”
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای با اشاره به ضرورت زدودن موانعی که سبب اطاله رسیدگی‌ها در پرونده‌های قضایی می‌شود، گفت: “باید عواملی که سبب اطاله رسیدگی‌ها می‌شود را شناسایی و احصاء کرد و برای رفع آن‌ها، به تدابیر و تمهیدات عاجل دست زد.”
وی به مواردی نظیر نقص در تکمیل تحقیقات، اختلاف در صلاحیت مرجع رسیدگی‌کننده یا جابجایی مسئولان قضایی به عنوان دلایل اطاله دادرسی اشاره کرد.
رئیس قوه قضاییه تصریح کرد که با اتخاذ شیوه‌های تخصصی و کارآمد، “آن معدود اطاله دادرسی‌ها نیز از میان برداشته شود و کلیه پرونده‌ها در دستگاه قضایی در وقت معین به سرانجام برسند.”
اهمیت “اتقان کیفرخواست ها” برای حفظ بازدارندگی مجازات
رئیس دستگاه قضا در ادامه با اشاره به اهمیت اتقان کیفرخواست‌های صادره از ناحیه دادسرا برای محاکم، بیان داشت: “یکی از روش‌های تسریع در تعیین تکلیف پرونده‌های قضایی و پیشگیری از اطاله دادرسی‌ها، توجه و اهتمام نسبت به تدوین متقن کیفرخواست‌ها در مرحله دادسراست؛ کیفرخواست‌های صادره باید به قدری مستحکم باشند که در مرحله دادگاه، فاقد ایراد و نقص محسوب شوند.”
وی تأکید کرد که پرونده‌ها و کیفرخواست‌های ناقص باید در مقاطع زمانی مشخص، تجمیع و دلایل نقص آن‌ها موشکافی و بررسی شوند. در این راستا، برپایی جلسات تخصصی میان مسئولان دادسرا و محاکم با محوریت “به صفر رساندن نواقص در کیفرخواست‌های ارجاعی” ضروری است.
قاضی‌القضات در ادامه، محور اصلی سخنان خود را مطرح کرد و بیان داشت: “رسیدگی ما، حکم ما، مجازات ما و به طور کلی سراسر فرآیندهای اعمال‌شده در یک پرونده قضائی باید واجد اصل بازدارندگی باشند؛ باید از هر آنچه که این بازدارندگی را مخدوش می‌کند، پرهیز کرد.”
وی افزود: “یکی از این موارد، آن است که میان کیفرخواست صادره از ناحیه دادسرا با حکم صادره از دادگاه بدوی یا حکم دادگاه تجدیدنظر تفاوت فاحش و چشمگیر وجود داشته باشد؛ اینجا عرصه‌ای است که ممکن است اصل بازدارندگیِ رسیدگی‌های قضایی مخدوش شود؛ فلذا بسیار مهم است که با اتخاذ شیوه‌های تخصصی و رعایت اصل اتقان در رسیدگی‌ها و جمع‌آوری ادله، نسبت به تدوین کیفرخواست‌های متقن اهتمام داشته باشیم.”
نظارت بر ضابطین و گزارش عملکرد دادستانی تهران
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در پایان، توصیه‌های تخصصی را در خصوص نظارت و هدایت ضابطین مطرح کرد و آن را “یک اصل اساسی” دانست. وی تأکید کرد که دستورالعمل نحوه اعمال ریاست و نظارت مقامات قضایی بر ضابطان دادگستری، باید به طور کامل جامه عمل پوشانده شود تا از توان و ظرفیت ضابطان در تحقق عدالت قضایی بهینه استفاده گردد.
شایان ذکر است، در جریان این بازدید، «صالحی»، دادستان عمومی و انقلاب تهران نیز به ارائه گزارشی از عملکرد این دادستانی در حوزه‌هایی نظیر برگزاری ملاقات‌های مردمی، احیای حقوق عامه، رسیدگی به پرونده‌های کثیرالشاکی، تعیین تکلیف کالاهای رسوبی و وسایل نقلیه توقیفی، و همچنین وصول مطالبات معوق بانکی پرداخت.
تحلیل: رویکرد تحولی در افزایش کارایی و اقتدار دستگاه قضا
سخنان رئیس قوه قضائیه، نشان‌دهنده یک رویکرد تحولی و آسیب‌شناسانه در مدیریت و بهبود عملکرد دستگاه قضا است. تأکید بر بازدارندگی مجازات‌ها و ارتباط مستقیم آن با اتقان کیفرخواست‌ها و وحدت رویه در آرا، رویکردی عمیق برای افزایش کارایی و اثرگذاری عدالت است.
کاهش اختلاف فاحش در آرا از دادسرا تا تجدیدنظر، نه تنها به تقویت اعتماد عمومی کمک می‌کند، بلکه فرآیند دادرسی را نیز منطقی‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر می‌سازد.
تمرکز بر رفع اطاله دادرسی و صیانت از همکاران قضایی نیز، از دیگر محورهای کلیدی برای ارتقای سلامت و بهره‌وری دستگاه قضا در راستای خدمت‌رسانی بهتر به مردم و افزایش سرمایه اجتماعی نظام است.
