هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مصوبه کمیته صلاحیت حرفه‌ای وزارت بهداشت مبنی بر ممنوعیت انجام اعمال جراحی زیبایی توسط پزشکان عمومی را باطل کرد. این رأی به معنای رفع قانونی این محدودیت برای پزشکان عمومی است و بر لزوم رعایت تشریفات قانونی در تعیین صلاحیت حرفه‌ای تأکید دارد.
جزئیات ابطال مصوبه و استدلال شاکی
به گزارش وکلاپرس، هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مصوبه مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۲۹ کمیته صلاحیت حرفه‌ای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را “خارج از حدود اختیار این مرجع” دانسته و رأی به ابطال آن صادر کرد.
شاکی این پرونده خواستار ابطال این مصوبه شده و در تبیین خواسته خود اعلام کرده بود که: “مقامات و مراجع اداری اختیار وضع مقرره برخلاف قوانین موضوعه و خارج از حدود اختیارات قانونی را ندارند.” وی تأکید کرد که وزارت بهداشت با وجود تذکرات فراوان از سوی نظام پزشکی، مصوبه‌ای را در خصوص تعیین صلاحیت حرفه‌ای برای پزشکان تصویب کرده که برخلاف ماده واحده قانون تعیین صلاحیت حرفه‌ای و خارج از اختیار قانونی است. طبق این قانون، وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی باید با همکاری و کسب نظر از سازمان نظام پزشکی، آیین‌نامه مربوطه را تنظیم کنند که این امر در مصوبه مورد اعتراض رعایت نشده است.
شاکی همچنین به رأی شماره ۲۳۶۳ مورخ ۱۳۹۸/۰۸/۱۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری اشاره کرده بود که در آن نیز نامه‌ای مشابه از شورای آموزش پزشکی و تخصصی با همین استدلال ابطال شده بود.
مصوبه مورد شکایت و دفاع وزارت بهداشت
مقرره مورد شکایت، هفتمین جلسه کمیته صلاحیت حرفه‌ای مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۲۹ وزارت بهداشت بود که در آن مقرر شده بود: “با توجه به برنامه آموزشی دوره دکتری عمومی پزشکی موجود، انجام اعمال جراحی زیبایی توسط پزشکان عمومی ممنوع است.” همچنین در این مصوبه، انجام لیزر موهای زائد توسط پزشک عمومی تنها در صورت گذراندن دوره مهارتی مصوب مجاز اعلام شده بود.
در پاسخ به شکایت، مدیرکل حقوقی، املاک و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توضیحاتی ارائه داد و به قوانین و مصوبات مختلفی از جمله قانون چگونگی تعیین وظایف و صلاحیت شاغلان حرفه‌های پزشکی (مصوب ۱۳۷۶) و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی استناد کرد. وزارت بهداشت مدعی شد که تمامی اقدامات وفق ضوابط و مقررات و در حدود اختیارات شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی صورت گرفته است و عضویت رئیس سازمان نظام پزشکی در جلسه شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی، کفایت اعتبار مصوبات کمیته صلاحیت حرفه‌ای را تأمین می‌کند.
رأی نهایی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری: ابطال مصوبه “جراحی زیبایی پزشکان عمومی”
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۴/۰۳/۲۰، پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء، به شرح زیر رأی صادر کرد:
“با توجه به ماده واحده قانون چگونگی تعیین وظایف و صلاحیت شاغلان حرفه‌های پزشکی و وابسته به آن (مصوب ۱۳۷۶/۰۷/۲۷) که بر لزوم تهیه آیین‌نامه‌ها توسط سازمان نظام پزشکی و تصویب وزیر بهداشت تأکید دارد، و نیز با عنایت به اذعان وزارت بهداشت به حاکمیت این مقرره و دفاع غیر مؤثر آن، و همچنین با استناد به رأی مشابه قبلی دیوان (شماره ۲۳۶۳ مورخ ۱۳۹۸/۰۸/۱۴)، وضع ردیف ۳ بند اول و ردیف ۲ بند دوم مصوبه مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۲۹ کمیته صلاحیت حرفه‌ای وزارت بهداشت با موضوع ممنوعیت انجام اعمال جراحی زیبایی توسط پزشکان عمومی به دلیل عدم رعایت تشریفات قانونی، خارج از حدود اختیار مرجع وضع آن بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.”
این رأی بر اساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوب ۱۴۰۲/۰۲/۱۰ برای مراجع اداری و قضایی معتبر و ملاک عمل است.
رای هیات عمومی
ماده واحده قانون چگونگی تعیین وظایف و صلاحیّت شاغلان حرفه‌های پزشکی و وابسته به آن مصوّب ۱۳۷۶/۷/۲۷ مجلس شورای اسلامی که در تاریخ ۱۳۷۶/۸/۷ به تأیید شورای نگهبان رسیده، مقرّر می‌دارد: «وظایف و صلاحیّت شاغلان حرفه‌های پزشکی و وابسته به آن براساس قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی و سایر قوانین مربوطه مطابق آیین‌نامه‌هایی خواهد بود که توسط سازمان نظام پزشکی تهیّه و به تصویب وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌رسد» و براساس تبصره ۱ این ماده نیز چنانچه سازمان نظام پزشکی ظرف مهلت شش ماه از تصویب این قانون اقدام به تهیّه آیین‌نامه‌های موضوع ماده واحده فوق ننماید، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظّف است پس از کسب نظر از سازمان نظام پزشکی اقدام به تهیّه و اصلاح آیین‌نامه‌های لازم کند.
با توجه به مراتب و با عنایت به اذعان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به حاکمیّت مقرره مزبور در لایحه دفاعیه ارسالی و دفاع غیر مؤثر آن مبنی بر کفایت عضویّت رییس سازمان نظام پزشکی در جلسه شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی برای اعتبار مصوبات کمیته صلاحیت حرفه‌ای به عنوان یکی از کمیته‌های زیرمجموعه این شورا و همچنین رای شماره ۲۳۶۳ مورخ ۱۳۹۸/۸/۱۴ هیات عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال نامه دبیر شورای آموزش پزشکی عمومی درخصوص ممنوعیت برخی از فعالیت‌های پزشکان عمومی با استناد به ماده واحده فوق الذکر، وضع ردیف ۳ بند اول و ردیف ۲ بند دوم مصوبه مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۲۹ هفتمین جلسه کمیته صلاحیّت حرفه‌ای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با موضوع ممنوعیت انجام اعمال جراحی زیبایی توسط پزشکان عمومی به دلیل عدم رعایت تشریفات قانونی پیش‌بینی شده در ماده واحده فوق الذکر، خارج از حدود اختیار مرجع وضع آن بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.
این رای براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوّب ۱۴۰۲/۲/۱۰ برای مراجع اداری و قضایی معتبر و ملاک عمل است.
احمدرضا عابدی
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
تحلیل: اهمیت رعایت فرآیند قانونی در تعیین صلاحیت‌های حرفه‌ای
رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص رفع ممنوعیت جراحی زیبایی توسط پزشکان عمومی، از چند جهت دارای اهمیت است.
اولاً، این رأی بر اصل رعایت تشریفات قانونی در وضع مقررات و حدود اختیارات نهادهای اداری تأکید می‌کند و نشان می‌دهد که هیچ مرجعی نمی‌تواند بدون طی مراحل قانونی و کسب نظر از مراجع ذی‌صلاح (مانند سازمان نظام پزشکی)، صلاحیت‌های حرفه‌ای را محدود یا تغییر دهد.
ثانیاً، این حکم به طور مستقیم بر حوزه سلامت و فعالیت پزشکان عمومی تأثیر می‌گذارد و مسیر قانونی را برای انجام این اعمال جراحی توسط آن‌ها، در صورت فراهم بودن شرایط و آموزش‌های لازم، باز می‌کند. این تصمیم می‌تواند به تسهیل دسترسی مردم به خدمات زیبایی و همچنین افزایش فرصت‌های شغلی برای پزشکان عمومی کمک کند.
بیشتر بخوانید: