تحلیل اختصاصی دادرسی‌پرس
پرونده قتل الهه حسین‌نژاد، دختر ۲۴ ساله تهرانی، که با انگیزه سرقت گوشی تلفن همراه به طرز فجیعی به قتل رسید، یکی از جنجالی‌ترین و تأثرانگیزترین وقایع جنایی اخیر پایتخت است.
در این گزارش، ضمن مرور جزئیات این حادثه، به تحلیل حقوقی آن از منظر قوانین کیفری ایران می‌پردازیم.
1. روایت جنایت: از میدان آزادی تا بیابان های فرودگاه
طبق اظهارات رسمی سردار علی ولی‌پور گودرزی، رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ، الهه حسین‌نژاد ساعت ۱۹:۳۵ روز شنبه ۴ خرداد ۱۴۰۴ در میدان آزادی، برای بازگشت به منزل سوار یک خودروی عبوری از نوع سمند نقره‌ای می‌شود. در پایان مسیر، هنگام پرداخت کرایه، راننده متوجه گوشی گران‌قیمت مقتول می‌شود و تلاش می‌کند آن را سرقت کند.
مقتول با این اقدام مخالفت می‌کند و با مقاومت وی، راننده با چاقو چندین ضربه به قفسه سینه او وارد می‌کند که باعث فوت در همان لحظه می‌شود. جسد مقتول سپس به حوالی فرودگاه امام خمینی منتقل و در کنار جاده رها می‌شود. قاتل نیز گوشی تلفن را به فروش می‌رساند و متواری می‌شود. این فرد با عملیات پلیسی و هماهنگی دستگاه قضایی طی کمتر از یک هفته دستگیر شد.
2. تحلیل حقوقی: قتل عمد با انگیزه سرقت یا تعدد جرم؟
الف) عنصر قانونی جرم
براساس ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی، اگر فردی عمداً عملی را انجام دهد که نوعاً کشنده است و منجر به مرگ طرف مقابل شود، قتل عمد محسوب می‌شود. در این پرونده، وارد کردن ضربات چاقو به ناحیه حیاتی بدن (قفسه سینه)، بدون شک از مصادیق فعل نوعاً کشنده است.
ب) انگیزه سرقت و تأثیر آن در نوع جرم
قاتل در بازجویی اعتراف کرده که قصد سرقت گوشی را داشته و به‌دلیل مقاومت مقتول، اقدام به ضرب و جرح کرده است. هرچند انگیزه اصلی سرقت بوده، اما نتیجه کار منتهی به قتل شده است. طبق نظریه غالب در حقوق کیفری ایران، زمانی که چند رفتار مجرمانه در یک فرآیند پیوسته با وحدت قصد صورت گیرد، عنوان کلی و اصلی (در اینجا قتل عمد) مبنای رسیدگی قرار می‌گیرد و جرم سرقت به‌نوعی در دل آن مستتر می‌شود.
پ) سرقت مقرون به آزار یا قتل با انگیزه سرقت؟
برخی ممکن است موضوع را ذیل ماده ۶۵۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) بررسی کنند که به سرقت مقرون به آزار و تهدید می‌پردازد. اما زمانی که نتیجه رفتار خشونت‌آمیز، فوت قربانی باشد، دیگر با یک «سرقت همراه با آزار» مواجه نیستیم، بلکه با قتل عمد با انگیزه سرقت روبه‌رو هستیم. بنابراین، عنوان دقیق جرم، “قتل عمد” بوده و نه «تعدد جرم».
۳. مسئولیت کیفری افراد مرتبط: از قاتل تا مالک خودرو
الف) قاتل مستقیم
قاتل با اقرار صریح، علم به کشنده‌بودن فعل، و انگیزه نامشروع، مشمول قصاص نفس طبق ماده ۳۸۱ قانون مجازات اسلامی است. حتی در صورت رضایت اولیای دم، وی با مجازات‌های تعزیری مرتبط با سرقت و رها کردن جسد نیز مواجه خواهد شد.
ب) فرد دوم (مالک خودرو)
فرد دومی که خودرو را در اختیار قاتل قرار داده، نیز دستگیر شده است. اگر اثبات شود که این فرد با علم به سوابق یا نیت قاتل، خودرو را در اختیار او گذاشته است، می‌توان اتهام معاونت در جرم یا تسهیل وقوع جرم را متوجه او دانست. در غیر این صورت، او ممکن است با اتهامات سبک‌تری مانند بی‌احتیاطی یا سهل‌انگاری مؤثر در وقوع جرم مواجه شود.
4. جمع بندی حقوقی و اجتماعی: نیاز به اصلاحات ساختاری
پرونده قتل الهه حسین‌نژاد، علاوه بر اینکه نمونه‌ای واضح از قتل عمد با انگیزه مالی است، بار دیگر ضرورت توجه به موضوعات زیر را آشکار می‌سازد:
- ساماندهی حمل ونقل غیررسمی و ممنوعیت استفاده از خودروهای شخصی برای جابه‌جایی مسافران بدون نظارت.
- لزوم برخورد جدی با بازار خریدوفروش اموال مسروقه به‌ویژه تلفن‌های همراه.
- ایجاد بانک اطلاعاتی خودروهای واگذارشده برای افراد دارای سوءسابقه.
- تدوین برنامه‌های آموزش عمومی درباره رفتار ایمن در مواجهه با تهدیدات خیابانی.
بیشتر بخوانید: