فهرست راهبردی

ماهیت حقوقی جانشینی بانک در قرارداد واگذاری زمین

ماهیت حقوقی جانشینی بانک در قرارداد واگذاری زمین در قراردادهای تسهیلات بانکی، برخی اوقات تسهیلات گیرنده، مالک وثیقه نبوده و بانک مجبور می شود قرارداد واگذاری یا بهره برداری زمین مانند شهرک های صنعتی، امور اراضی یا زمین های مناطق آزاد را به وثیقه بگیرد که چون عملا امکان برگزاری مزایده بر مبنای ماده ۳۴ قانون ثبت وجود ندارد، در صورت عدم بازپرداخت بدهی، بانک ها به جای تملک، جانشین بهره بردار در اراضی مذکور می شود که البته باید دقت شود که این امر صرفا نسبت به عرصه است و نسبت به اعیان و ماشین آلات باید مزایده برگزار شود.

نظریه مشورتی در خصوص ماهیت حقوقی جانشینی بانک در قرارداد واگذاری زمین:

جزئیات نظریه:

شماره نظریه : 7/1402/20
شماره پرونده : 1402-155-20 ح
تاریخ نظریه : 1402/10/13

استعلام :

همانگونه که مستحضرید، وفق قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی و کاهش هزینه های طرح و تسریع در اجرای طرح های تولیدی و افزایش منابع مالی و کارایی بانک ها مصوب 1386، بانک ها موظفند در اعطای تسهیلات به طرح های تولیدی، قراردادهای واگذاری زمین آنها را به عنوان وثیقه قرارداد تسهیلات بپذیرند؛ به موجب تبصره 8 ماده یک قانون یاد شده ضمانت اجرای قانون برای حفظ حقوق و منافع بانک ها، الزام ارگان های واگذارنده زمین به پذیرش جانشینی بانک در قرارداد واگذاری زمین است.

خواهشمند است اعلام فرمایید ماهیت حقوقی و آثار جانشینی بانک چیست؟ آیا ماهیت حقوقی آن همان ماهیت حقوقی انتقال حقوق و تعهدات قراردادی است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:

به موجب تبصره 8 ماده یک قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی و کاهش هزینه های طرح و تسریع در اجرای طرح های تولیدی و افزایش منابع مالی و کارایی بانک‌ها مصوب 1386، وزارتخانه های مسکن و شهرسازی (راه و شهرسازی)، جهاد کشاورزی، سازمان صنایع کوچک و شهرک ها و نواحی صنعتی و سایر دستگاه های اجرایی موظفند بنا به درخواست بانک، بانک را به عنوان جانشین مجری طرح موضوع قرارداد واگذاری زمین شناخته و بپذیرند و کلیه حقوق و تعهدات ناشی از آن را به بانک منتقل کنند.

منظور از جانشینی مذکور در تبصره 8 ماده یک یاد شده، نوعی قائم مقامی خاص است که به حکم قانون با اعلام بانک و پذیرش آن توسط دستگاه های فوق ایجاد می شود و در اثر آن، حقوق و تعهدات ناشی از قرارداد بین مجری طرح و دستگاه ذی ربط به بانک یا اشخاص معرفی شده از سوی بانک منتقل و اشخاص فوق قائم مقام مجری طرح می شوند و دستگاه ذی ربط باید آن‌ها را مورد پذیرش قرار داده و حقوق و تعهدات ناشی از قرارداد را به آن ها منتقل کند.

در نتیجه، بانک یا اشخاص معرفی شده از سوی بانک در جهت استیفای حقوق خود مکلفند اقساط معوق را پرداخت کنند و دیگر تعهدات قراردادی به دستگاه ذی ربط را انجام دهند.

همچنین انتقال قطعی زمین به جانشین مجری طرح؛ اعم از بانک یا اشخاص معرفی شده از سوی بانک، منوط به اخذ گواهی پایان کار ساختمانی، پروانه بهره برداری، تسویه دیون مالی و فقدان هرگونه مانع قانونی است و در این صورت، دستگاه ذی ربط موظف به انتقال رسمی زمین به بانک یا اشخاص معرفی شده است.