در تحولی مهم و با هدف “تکریم مراجعین و افزایش شفافیت” در عالی‌ترین مرجع قضایی کشور، حجت‌الاسلام محمدجعفر منتظری، رئیس دیوان عالی کشور، اعلام کرد که “امکان حضور حضوری ارباب‌رجوع و اصحاب پرونده در شعب دیوان عالی کشور” فراهم شده است.
این اقدام، به رغم مقررات سابق که رسیدگی در دیوان را بدون حضور طرفین پیش‌بینی می‌کرد، گامی بلند در راستای “مردمی‌سازی نظام قضایی و تسهیل دسترسی به عدالت” محسوب می‌شود.
به گزارش “دادرسی” به نقل از ایسنا، رئیس دیوان عالی کشور در جلسه هیئت عمومی روز ۱۰ تیر ۱۴۰۴، با اشاره به اینکه “علی‌رغم مقررات قانونی (مواد ۳۹۳ آیین دادرسی مدنی و ۴۶۸ آیین دادرسی کیفری) که رسیدگی در دیوان عالی کشور را بدون حضور اصحاب دعوا یا وکلای آن‌ها مقرر داشته‌اند، این امکان” اکنون “در موارد ضروری” فراهم شده است.
دیوان عالی کشور چیست و چرا این تصمیم مهم است؟
دیوان عالی کشور، به عنوان عالی‌ترین مرجع قضایی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران (پس از ریاست قوه قضائیه)، نقش نظارتی کلیدی بر اجرای صحیح قوانین، ایجاد وحدت رویه قضایی، و بررسی پرونده‌های فرجام‌خواهی را بر عهده دارد. آرای این دیوان در پرونده‌های مهم (مانند قتل عمد، اعدام، قصاص و حبس‌های طولانی) تعیین‌کننده است. تا پیش از این، رسیدگی‌ها در دیوان عمدتاً شکلی و بدون حضور طرفین بود.
به گفته حجت‌الاسلام منتظری، این اقدام در راستای “تکریم مراجعین، رفع مخاطرات سردرگمی و ایجاد اطمینان بیشتر برای اصحاب پرونده” اتخاذ شده است. این رویکرد، در راستای “تحول‌گرایی قوه قضاییه برای مردمی‌سازی نظام قضایی” انجام شده و هدف آن افزایش رضایت عمومی، کاهش خطاهای دادرسی ناشی از نبود اطلاعات کامل و تقویت اعتماد مردم به دستگاه قضا است. حضور حضوری در موارد خاص می‌تواند به فهم بهتر موضوعات پیچیده کمک کند.
نحوه اجرای حضور حضوری ارباب رجوع در شعب دیوان عالی کشور: شرایط و زمان بندی
رئیس دیوان عالی کشور اعلام کرده است که روزهای مشخصی برای حضور متقاضیان در نظر گرفته شده تا از سردرگمی آن‌ها جلوگیری شود. جزئیات بیشتر در این باره، از طریق روابط عمومی دیوان در آینده اطلاع‌رسانی خواهد شد.
- شرایط حضور: حضور حضوری فقط در “موارد ضروری و خاص” که نیاز به توضیح حضوری، ارائه مدارک یا گفت‌وگوی مستقیم با قاضی یا کارکنان دیوان باشد، امکان‌پذیر است. این موضوع بر اساس “تشخیص شعبه مربوطه” صورت می‌گیرد.
- نیاز به وقت قبلی: برای جلوگیری از ازدحام و بی‌نظمی، روزهای مشخصی برای مراجعات حضوری تعیین خواهد شد. مراجعین باید طبق اطلاعیه‌های رسمی دیوان، با هماهنگی قبلی مراجعه کنند.
تفاوت دیوان عالی کشور با دیوان عدالت اداری
برای جلوگیری از سردرگمی، مهم است که تفاوت میان دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری روشن شود:
- دیوان عالی کشور: مرجع رسیدگی به آراء نقض شده، فرجام‌خواهی‌ها و نظارت بر اجرای صحیح قوانین در سراسر کشور است.
- دیوان عدالت اداری: مرجع رسیدگی به شکایات مردم علیه نهادها و دستگاه‌های دولتی و اجرایی است (که در حال حاضر نیز امکان حضور ارباب‌رجوع در آن وجود دارد).
آیا امکان حضور ارباب رجوع در شعب دیوان عالی کشور همیشه وجود داشته؟
خیر،بر اساس مقررات آیین دادرسی، رسیدگی در دیوان عالی کشور تا پیش از این، بدون حضور اصحاب پرونده یا وکلای آن‌ها انجام می‌شد. اما به تازگی با تصمیم جدید ریاست دیوان، امکان حضور ارباب‌رجوع در شرایط خاص فراهم شده است.
در چه شرایطی ارباب رجوع می‌توانند در شعب دیوان عالی کشور حاضر شوند؟
حضور حضوری فقط در موارد ضروری و خاص که نیاز به توضیح حضوری، ارائه مدارک یا گفت‌وگوی مستقیم با قاضی یا کارکنان دیوان باشد، امکان‌پذیر است. این موضوع بر اساس تشخیص شعبه مربوطه صورت می‌گیرد.
آیا برای حضور در دیوان عالی کشور نیاز به وقت قبلی است؟
بله. برای جلوگیری از ازدحام و بی‌نظمی، روزهای مشخصی برای مراجعات حضوری تعیین خواهد شد. مراجعین باید طبق اطلاعیه‌های رسمی دیوان، با هماهنگی قبلی مراجعه کنند.
بیشتر بخوانید:
