خبرگزاری دادرسی: طرح حذف چهار صفر از پول ملی پس از سال ها کش‌وقوس، دوباره در دستور کار قانون‌گذاران قرار گرفته است.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از تصویب لایحه‌ای جدید خبر داد که ایرادات شورای نگهبان را رفع کرده است.
با این حال، کارشناسان و اقتصاددانان به شدت منتقد این اقدام هستند و آن را بدون اصلاحات ساختاری اقتصادی، «نمایشی» و فاقد تأثیر بر کنترل تورم یا بهبود قدرت خرید می‌دانند.
جزئیات مصوبه جدید حذف چهار صفر از پول ملی چیست؟
شمس‌الدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، در نشست ۱۲ مرداد این کمیسیون، اعلام کرد که لایحه حذف چهار صفر از پول ملی با ساختار حقوقی تازه‌ای تطبیق یافته و به تصویب رسیده است.
جزئیات این مصوبه به شرح زیر است:
- تغییر واحد پول: هر ریال جدید معادل ۱۰ هزار ریال فعلی خواهد بود.
- واحد خرد جدید: واحد خرد پولی با نام «قِران» تثبیت شده است؛ به طوری که هر ریال جدید معادل ۱۰۰ قِران خواهد بود. این اقدام به نوعی بازگشت به واحد پولی دوران قاجار محسوب می‌شود.
- رفع ابهامات شورای نگهبان: حسینی در این جلسه گفت که متن ماده واحده با تأکید بر حفظ نظام ارزی کشور و تعهدات بین‌المللی اصلاح شده و ایرادات شورای نگهبان رفع گردیده است.
سابقه حذف صفر از پول ملی در ایران به چه زمانی بازمی‌گردد؟
بحث حذف صفر از پول ملی نخستین بار در دهه ۱۳۷۰ مطرح شد، اما تنها در حد پیشنهاد باقی ماند. در دولت محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی، این موضوع جدی‌تر دنبال شد، اما هر بار به دلایلی مانند اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، نوسانات شدید اقتصادی، تحریم‌ها و شیوع کرونا متوقف گردید. اکنون با مطرح شدن دوباره طرح توسط دولت و مجلس، این پرسش مهم مطرح است که آیا شرایط برای اجرای موفق آن فراهم شده است؟
چرا کارشناسان با اجرای حذف چهار صفر در شرایط کنونی مخالفند؟
بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که حذف چهار صفر از پول ملی در شرایط فعلی، اقدامی نمادین و فاقد تأثیر بر عوامل بنیادی اقتصاد است.
- احمد حاتمی یزد، کارشناس امور بانکی: این اقدام را «نمایشی» و فاقد تأثیر بر کاهش تورم و بهبود اشتغال توصیف کرد. او اظهار داشت: “حجم نقدینگی و سیاست‌های کلان اقتصادی، عوامل اصلی تعیین‌کننده تورم هستند و حذف صفر نمی‌تواند تغییری در این زمینه ایجاد کند.”
- البرت بغزیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران: حذف چهار صفر را در شرایط فعلی کشور غیرضروری و فاقد اولویت می‌داند. او معتقد است حذف صفر زمانی معنا دارد که دیگر اصلاحات اقتصادی اساسی انجام شده باشد و این اقدام در شرایط کنونی، بیشتر جنبه مسکن روانی دارد تا اصلاح واقعی.
- هزینه‌های بالا: منتقدان تأکید می‌کنند که هزینه‌های چاپ اسکناس‌های جدید، تغییر نرم‌افزارهای حسابداری، و نظارت دقیق بر تبدیل قیمت‌ها، در شرایط کسری بودجه دولت، بسیار سنگین است.
منتقدان به تجربه کشورهایی مانند زیمبابوه و آرژانتین اشاره می‌کنند که این اقدام را بدون اصلاحات اساسی اجرا کردند و با شکست مواجه شدند، در حالی که ترکیه این کار را پس از تثبیت نسبی اقتصاد خود انجام داد.
دیدگاه دادرسی: آیا حذف چهار صفر از پول ملی بدون اصلاحات اقتصادی موفق خواهد بود؟
با وجود اهداف رسمی طرح مانند تسهیل معاملات و کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس، اجماع کارشناسان بر این است که حذف چهار صفر از پول ملی بدون اصلاحات ساختاری اقتصادی، تأثیر مستقیمی بر قدرت خرید مردم و نرخ تورم نخواهد داشت.
این اقدام، به گفته آن‌ها، مانند “سنگ‌فرش کردن پیاده‌رو در پایان یک پروژه عمرانی” است، در حالی که هنوز مراحل ابتدایی اصلاحات طی نشده است. موفقیت این طرح، در گرو حل مشکلات کلان اقتصادی مانند کسری بودجه، رشد نقدینگی، تحریم‌ها و نبود سرمایه‌گذاری خارجی است.
طرح “حذف چهار صفر از پول ملی”؛ فرصتی برای اصلاحات اقتصادی یا چالشی برای دولت؟
طرح “حذف چهار صفر از پول ملی”، در کنار ابعاد فنی و اقتصادی، چالش‌ها و فرصت‌هایی را نیز برای سیاست‌گذاری و مدیریت دولت به همراه دارد که توجه به آن‌ها برای موفقیت طرح ضروری است.
۱. اهمیت تلفیق اصلاحات ظاهری و ساختاری:
از نگاه کارشناسان، هرچند طرح حذف صفرها می‌تواند در کوتاه‌مدت به روان‌سازی معاملات و کاهش هزینه‌های اداری کمک کند، اما تأثیر آن بر کنترل تورم و تقویت واقعی ارزش پول ملی، تنها در گرو اجرای همزمان اصلاحات ساختاری است. چالش اصلی پیش روی دولت این است که چگونه می‌تواند این تغییر نمادین را به یک فرصت واقعی برای حل مشکلات بنیادین اقتصادی، نظیر مدیریت نقدینگی و کسری بودجه، تبدیل کند. موفقیت این طرح، به تصمیم دولت برای همراه ساختن آن با یک برنامه جامع اقتصادی بستگی دارد.
۲. مدیریت هزینه و اعتمادسازی عمومی:
اجرای این طرح با هزینه‌هایی برای چاپ اسکناس‌های جدید و به‌روزرسانی زیرساخت‌های نرم‌افزاری همراه است. در شرایطی که منابع دولت محدود است، مدیریت بهینه این هزینه‌ها و توجیه اقتصادی آن برای افکار عمومی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این طرح می‌تواند فرصتی برای دولت باشد تا با شفافیت کامل درباره مزایا و هزینه‌ها، اعتماد عمومی را برای یک اصلاح اقتصادی بزرگ جلب کند.
۳. تأکید بر همکاری و اطلاع‌رسانی دقیق:
تغییرات پولی، نیازمند همکاری نزدیک میان تمامی نهادهای اجرایی، قضایی و به‌ویژه بانک مرکزی است. همچنین، اطلاع‌رسانی دقیق و تدریجی به مردم، برای جلوگیری از هرگونه سردرگمی و بی‌ثباتی در بازارها حیاتی است. دولت می‌تواند با ایجاد یک گفتمان کارشناسی و ملی، مردم را به عنوان شریک در این فرآیند مهم درگیر کند.
در مجموع، طرح “حذف چهار صفر از پول ملی” در شرایط فعلی، می‌تواند به عنوان یک فرصت یا یک چالش برای دولت محسوب شود. موفقیت نهایی این طرح نه در تعداد صفرهای حذف شده، بلکه در توانایی دولت برای استفاده از این فرصت جهت اجرای اصلاحات اقتصادی بنیادین و جلب اعتماد عمومی نهفته است.
این طرح می‌تواند نقطه آغاز یک تحول مثبت و پایدار در اقتصاد کشور باشد، به شرطی که با رویکردی جامع، علمی و مسئولانه همراه شود.
بیشتر بخوانید: