مدیرکل مستمری های سازمان تأمین اجتماعی از شناسایی بیش از 1300 پرونده طلاق صوری در این سازمان خبر داد.
این نوع طلاق، که با توافق پنهان زوجین صورت می‌گیرد، به قصد سوءاستفاده از مزایای قانونی، از جمله دریافت مستمری یا معافیت از خدمت وظیفه انجام می‌شود.
به گفته بنفشه محمودیان، این پدیده جدید اجتماعی، علاوه بر تضعیف بنیان خانواده، در بلندمدت به ضرر زنان و جامعه تمام می‌شود.
انگیزه های پنهان در پس طلاق صوری
طلاق صوری که به آن «طلاق مصلحتی» نیز گفته می‌شود، پدیده‌ای چندوجهی است که اصلی‌ترین انگیزه آن انتفاع اقتصادی است. زوجین با وجود جدایی در ظاهر، به زندگی مشترک خود ادامه می‌دهند تا بتوانند از برخی مزایای اجتماعی و اقتصادی بهره‌مند شوند.
دلایل اصلی وقوع طلاق صوری:
- دریافت مستمری: زنان پس از طلاق می‌توانند از مستمری والدین متوفی خود (در صورتی که بیمه‌شده تأمین اجتماعی بوده‌اند) بهره‌مند شوند.
- معافیت سربازی: پسران با استفاده از طلاق والدین خود، ممکن است بتوانند از معافیت کفالت بهره‌مند شوند.
- مزایای مالی دیگر: سوءاستفاده از مزایای صندوق‌های بازنشستگی و سایر نهادهای حمایتی.
مدیرکل مستمری‌ها تأکید کرد که این اقدامات، علاوه بر آثار سوء اجتماعی و تضعیف نهاد خانواده، هزینه‌های سنگینی را بر دوش سایر بیمه‌شدگان و کارگران از محل حق بیمه‌های بین‌النسلی می‌گذارد.
سرانجام تلخ طلاق صوری: از انتفاع اقتصادی تا شکست زندگی
محمودیان با استناد به بررسی‌ها و تجربیات زیسته زوجین، عنوان کرد که هرچند نیت اولیه این گونه طلاق‌ها انتفاع اقتصادی است، اما در بلندمدت به دلیل عدم التزام قانونی زوجین به یکدیگر، پایه‌های همان زندگی مصلحتی نیز با شکست مواجه شده و طلاق صوری به طلاق واقعی تبدیل می‌شود. در این میان، زوجه متضرر اصلی است، زیرا از حق ارث همسر دائم خود نیز محروم می‌ماند.
همه‌گیری این پدیده همچنین می‌تواند در بلندمدت منجر به عدم تمایل به ازدواج و تشکیل خانواده شود و همچنین کاهش نرخ مشارکت زنان در بازار کار را به دنبال داشته باشد.
اقدامات سازمان تأمین اجتماعی و تأیید مراجع قضایی
مدیرکل مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به افزایش این معضل، از تشکیل کمیته‌هایی در ستاد مرکزی این سازمان از سال ۱۳۹۶ خبر داد و گفت: «تاکنون قریب به ۱۳۰۰ پرونده (فرزندان اناث بازمانده که علی‌رغم طلاق با همسر سابق خود زندگی می‌کنند) با شهود اعلام‌کننده طلاق به قصد تقلب نسبت به قانون بررسی شده است.»
نتیجه اقدامات سازمان:
- ۹۰۰ مورد دستور قطع مستمری صادر شده است.
- آرای متعدد شعب بدوی و تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، اقدامات سازمان را تأیید کرده است.
- محمودیان همچنین به استفتائات انجام‌شده از دفتر مقام معظم رهبری و دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی اشاره کرد که به ترتیب «سوءاستفاده از مقررات را جایز نمی‌دانند» و «آن را خلاف ضوابط و مقررات حکومت اسلامی» دانسته‌اند.
تحلیل دادرسی از طلاق صوری برای دریافت مزایای قانونی
پدیده طلاق صوری یک اقدام غیرقانونی و غیراخلاقی است که از خلأها و ضعف‌های قوانین اجتماعی و حمایتی سوءاستفاده می‌کند. این اقدام در حوزه حقوقی می‌تواند تحت عنوان تقلب نسبت به قانون یا سوءاستفاده از حق مورد بررسی قرار گیرد.
در حالی که هدف قانون‌گذار از ایجاد مزایای اجتماعی، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر است، طلاق صوری این هدف را منحرف کرده و بار مالی آن را بر دوش جامعه و سایر بیمه‌شدگان می‌اندازد.
تأیید اقدامات سازمان تأمین اجتماعی توسط دیوان عدالت اداری نشان می‌دهد که نگاه حقوقی حاکم، این نوع طلاق‌ها را فاقد مشروعیت قانونی می‌داند و به دنبال مقابله با سوءاستفاده‌کنندگان است.
در نهایت، این پدیده بنیان خانواده را هدف قرار داده و برای حل آن، علاوه بر اقدامات قضایی و اداری، نیازمند تحقیقات عمیق‌تر دانشگاهی و جامعه‌شناختی برای درک علل ریشه‌ای آن است.
بیشتر بخوانید:
