رای دادگاه تجدیدنظر استان فارس درباره با موضوع ابلاغ الکترونیک

به گزارش دادرسی؛

دکتر حسن محسنی، عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران، با انتشار تصویر رای مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۵ این شعبه، در صفحه اینستاگرامی خود نوشت:

« مساله این بوده که ابلاغیه به صندوق الکترونیک حساب کاربری شخصی واصل شده، او ندیده است و یک ساعت پیش از جلسه دادرسی وارد سامانه شده و ابلاغیه را مشاهده کرده است. دادگاه رای داده و رای خود را حضوری توصیف کرده است، اما دادگاه تجدیدنظر رای را غیابی دانسته است با این استدلال که گرچه ابلاغ الکترونیک ابلاغ قانونی است و با رویت به منزله ابلاغ واقعی خواهد بود ولی حقوق دفاعی باید قابل اجرا و مورد رعایت باشد. این شخص گرچه ابلاغیه را دیده است ولی رویت یک ساعت قبل، او را متمکن از دفاع نمی کند.

من این رای را شایسته تقدیر می‌دانم از این روی که اصل رعایت حقوق دفاعی را حاکم بر آیین دادرسی الکترونیک می داند. این سخن درستی است و شایسته تقدیر.

آیین دادرسی الکترونیک، امروزه گسترش یافته است ولی باید دانست که در هر حال ابلاغ الکترونیک از ملحقات ابلاغ قانونی است و طی شرایط خاصی اثر ابلاغ واقعی را دارد. این معنا با ماهیت اصل رعایت حقوق دفاعی پیوند دارد و در هر حال اجرای آیین دادرسی الکترونیک، نباید موجب نقض حقوق دفاعی شود.

دیدن ابلاغیه یک ساعت قبل جلسه رسیدگی موجب حضوری شدن نیست‌؛ اینجاست که پی خواهیم برد چرا مقنن فرانسوی گفته است که اگر ظرف ۲۴ ساعت از زمان قرارگرفتن ابلاغیه سامانه مخاطب آن را دید، ابلاغ واقعی است.»

متن رای شماره ۱۴۰۰۱۲۹۲۰۰۰۳۱۵۲۴۹۲ مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۵ شعبه ١۴ دادگاه تجدیدنظر استان فارس به شرح زیر است:

بسمه تعالی به تاریخ ۱۴۰۰/۱۰/۰۵ در وقت فوق العاده جلسه شعبه ۱۴ دادگاه تجدیدنظر استان فارس بتصدی امضاء کننده ذیل تشکیل است. پرونده کلاسه فوق تحت نظر قرار دارد ملاحظه می گردد متعاقب صورتجلسه مورخه ۱۴۰۰/۹/۱۰ این دادگاه (صفحه ۴۵ پرونده) مبنی بر تلقی تجدید نظر خواهی به واخواهی، همکار محترم قضایی در مرجع محترم نخستین با پرینت گواهی نتیجه ابلاغ الکترونیکی وقت دادرسی به خوانده، به موجب صورتجلسه مورخه ۱۲۰۰/۹/۲۲ چنین مرقوم فرموده اند که:

“در مورخه ۱۴۰۰/۷/۱۴ وکیل معرفی نموده است که این تاریخ گذشته از آن که قبل از انشاء رای دست نویس این شعبه بوده است حکایت از اطلاع ایشان از تشکیل پرونده دارد که پرینت گواهی نتیجه ابلاغ الکترونیک مربوط به جلسه موضوع اشاره شده آن شعبه محترم نیز که حکایت از مشاهده و اطلاع ابلاغیه از سوی خوانده چیزی بالغ بر دو هفته پیش از صدور رای به حضور عالی ارسال می گردد ”

با توجه به اینکه همانگونه که در صورتجلسه سابق این دادگاه مرقوم شده است اخطاریه وقت دادرسی به خوانده حسب پیش گزارش جلسه دادرسی مورخه ۱۴۰۰/۷/۱ به نحو واقعی ابلاغ نشده است صرف درج ابلاغیه در سامانه ابلاغ بدون مشاهده، ابلاغ قانونی محسوب می گردد و خوانده نیز در جلسه دادرسی مورخه ۱۴۰۰/۷/۳ حضور نیافته اند و لایحه ای تقدیم ننموده اند و لکن باید دانست که مشاهده ابلاغیه یک ساعت قبل از وقت دادرسی نمی تواند موجب حضوری تلقی شدن دادنامه گردد.

حسب گواهی نتیجه ابلاغ الکترونیکی که متعاقب اعاده پرونده به مرجع بدوی پرینت گردیده است، کشف می شود که حدود یکساعت قبل از جلسه دادرسی، نامبرده با مراجعه به سامانه اخطاریه مذکور را رویت نموده اند. در واقع امر ابلاغ واقعی به منظور حصول اطمینان از تمکن خوانده به دفاع قانونی می باشد و مهلت ۵ روزه مذکور در ماده ۶۴ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی بدین منظور وضع گردیده است که خوانده در مقابل دعوای طرح شده از ناحیه خواهان فرصتی کافی برای دفاع از خویشتن داشته باشد.

در ما نحن فیه که خوانده یک ساعت قبل از حلول وقت رسیدگی با مراجعه به سامانه ابلاغ اخطاریه ارسال شده را رویت می نماید این امر نمی تواند تامین کننده حقوق دفاعی وی تلقی گردد و اساسا با توجه به سراسری بودن دسترسی به سامانه (بستر اینترنت) نمی توان تصور داشت که خوانده حتی توان حضور در جلسه دادرسی را داشته اند و عامدانه علیه خویشتن اقدام نموده اند لذا با توجه به اینکه هدف از وضع سامانه الکترونیکی تسهیل امر رسیدگی با رعایت اصول غیر قابل انکار دادرسی من جمله رعایت حقوق دفاعی طرفین می باشد؛ می بایست محاسبه جمیع مهلت ها و اخطاریه ها سایر اقدامات انجام پذیرفته توسط سامانه را با معیارهای اصول نوین دادرسی مورد ارزیابی قرار داد تا هدف نهایی دادرسی یعنی احقاق حقوق و اجرای عدالت به نحوه بهتری حاصل گردد.

بنابراین با ذکر این نکته که صرف اعلام وکالت از ناحیه وکیل بعد از جلسه دادرسی و قبل از انشاء رای – بدون ارائه لایحه دفاعیه – موجب حضوری تلقی گردیدن دادنامه نمی شود و در عین حال شخص خوانده نیز متمکن از دفاع نبوده اند لذا با غیابی دانستن دادنامه اصداری، پرونده امر را جهت رسیدگی واخواهی به مرجع محترم نخستین اعاده می نماید.

مستشار شعبه ١۴ دادگاه تجدیدنظر استان فارس – محمدجواد شاکری
مستشار شعبه ١۴ دادگاه تجدیدنظر استان فارس – عبدالرحمن زار عبور