فهرست راهبردی

به گزارش دادرسی نت:

دکتر علی خالقی با انتشار یادداشتی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام، شرایط و معیار های شمول عفو برای بازداشتی های اعتراضات اخیر را از جمله شرط «اظهار ندامت»، نقد کرد.

رهبر انقلاب روز ۱۶ بهمن ماه به مناسب چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با عفو دها هزار نفر از متهمین و محکومین حوادث اخیر موافقت کرد.

براساس شرایط اعلام شده جهت برخورداری از این عفو عمومی متهمان یا محکومان اعتراضات اخیر اگر اظهار ندامت نکنند و تعهد کتبی ندهند عفو نخواهند شد.

دکتر خالقی در نقد این موضوع نوشت:

در فرهنگ ما، «گذشت» را خصلت بزرگان دانسته اند و «منّت» را به دور از مسلک ایشان. در حقوق کیفری نیز، «عفو»، گذشت جامعه از کسی است که نظم آن را بر هم زده و چشم از خطای او می پوشد. بنای عفو بر امتنان و ارفاق است نه تحقیر و مذمّت تا متهم یا مجرم از این لطف جامعه برای فراموشی گذشته دلگرم گشته و سعی در بازگشت به دامان آن نماید.

جامعه این ارفاق را یا از طریق نمایندگان خود در مجلس قانونگذاری (عفو عمومی) و یا از طریق عالی ترین مقام رسمی خود (عفو خصوصی) نشان می دهد و در عمل نیز گاه از این ابزار برای آشتی ملی و برقراری آرامش استفاده می‌کند.

حقیقت این است که معمولاً رهبری با تقاضای عفوی که از سوی رئیس قوه قضاییه صورت می گیرد، با همان شرایط موافقت ‌کرده و می کنند، ولی پیش بینی شرط «اظهار ندامت» در تقاضای اخیر او و منوط ساختن عفو رهبری نسبت به متهمان و محکومان به این شرط، منطبق با فرهنگ گذشت و حقوق عفو نیست.

حتی در آیین نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین (١٣٨٧) نیز اثری از شرط «اظهار ندامت» نیست و تنها از «توجه به احراز ندامت» به عنوان یکی از سیاست های عفو و تخفیف مجازات اشاره شده است.

روشن است که فرق است بین «احراز ندامت» با «اظهار ندامت»؛

اولی بر عهده کمیسیون عفو و دومی بر عهده مشمولان عفو است. در درخواست اخیر، وظیفه از دوش کمیسیون برداشته و برعهده متهم و محکوم گذاشته شده است.

این نکته از این نظر اهمیت بیشتری دارد که عفو اخیر شامل متهمان و محکومان (هر دو) می شود. متهمی که هنوز ارتکاب جرمی از او اثبات نشده، دقیقاً از چه باید «اظهار ندامت» کند؟ همان «احراز ندامت» در آیین نامه هم فقط متوجه محکومان بود، نه متهمان.

مگر در پرونده های جریانی دادسراها، همه متهمان با قرار جلب به دادرسی به دادگاه معرفی و همگی در دادگاه محکوم و تمامی احکام محکومیت نیز در مرجع تجدیدنظر یا فرجام تأیید می شوند تا فرض را بر این بگذاریم که تمامی متهمان وقایع اخیر بی هیچ شبهه ای مجرم بوده اند و برای عفو شدن باید «اظهار ندامت» کنند؟

اتفاقاً در ناآرامی ها وقوع اشتباه در دستگیری ها بیشتر است و چه بسا متهمان بی گناهی در جریان اعتراضات دستگیر شده اند و امید به تبرئه خود در مرجع قضایی دارند. با شرط «اظهار ندامت»، اگر آنها از این کار سرباز زنند، ممکن است باقی بر سر موضع تلقی شده و دیگر نتوانند بی گناهی خود را ثابت کنند. اگر هم برخلاف ندای درون خویش و صرفاً برای رهایی از تعقیب و مجازات، اظهار ندامت کنند، عملاً خود را از ساز و کارهای قانونی برای جبران خسارت بی گناهان محروم می سازند.