در دعاوی حقوقی، به ویژه دعاوی مربوط به اموال و دارایی متوفی، احراز هویت وراث و ارائه گواهی حصر وراثت از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر به منظور تعیین دقیق افرادی که حق وراثت دارند و همچنین جلوگیری از بروز اختلافات بعدی صورت می‌گیرد. در این مقاله، به بررسی روش‌های دسترسی به وراث و شرایط صدور گواهی حصر وراثت می‌پردازیم.
روش های دسترسی به وراث
-
استعلام از اداره ثبت احوال:
- گواهی فوت: اولین گام، دریافت گواهی فوت متوفی از اداره ثبت احوال است. این گواهی حاوی اطلاعاتی مانند نام و نام خانوادگی متوفی، تاریخ و محل تولد و فوت می‌باشد.
- شناسنامه متوفی: با استفاده از شماره ملی متوفی، می‌توان اطلاعات بیشتری از جمله نام پدر، مادر و فرزندان متوفی را از طریق سامانه‌های الکترونیکی اداره ثبت احوال استخراج کرد.
-
استعلام از اداره ثبت اسناد:
- مالکیت املاک: با مراجعه به اداره ثبت اسناد و ارائه سند مالکیت املاک متوفی، می‌توان به نام و مشخصات وارثان احتمالی دست یافت.
- وصیت‌نامه: در صورتی که متوفی وصیت‌نامه‌ای تنظیم کرده باشد، با مراجعه به اداره ثبت اسناد و ارائه گواهی فوت، می‌توان به متن وصیت‌نامه دسترسی پیدا کرد و از این طریق از نام و مشخصات وراث مطلع شد.
-
استعلام از بانک‌ها و مؤسسات مالی:
- حساب‌های بانکی: با مراجعه به بانک‌هایی که متوفی در آن‌ها حساب داشته است و ارائه گواهی فوت، می‌توان به نام و مشخصات وارثان و همچنین موجودی حساب‌های متوفی دسترسی پیدا کرد.
-
استعلام از شرکت‌ها و سازمان‌ها:
- سهام و بیمه: در صورتی که متوفی سهامدار شرکتی بوده یا بیمه‌ای داشته است، با مراجعه به شرکت یا مؤسسه بیمه و ارائه مدارک لازم، می‌توان به نام و مشخصات وارثان دسترسی پیدا کرد.
-
استعلام از شهرداری و سایر نهادها:
- عوارض و اموال: با مراجعه به شهرداری و سایر نهادهایی که متوفی با آن‌ها در ارتباط بوده است، می‌توان به اطلاعاتی در مورد اموال و دارایی‌های متوفی و همچنین بدهی‌های وی دست یافت.
نحوه دسترسی به گواهی حصر وراثت
گواهی حصر وراثت، سندی رسمی است که توسط مرجع قضایی صادر می‌شود و در آن، هویت و سهم الارث هر یک از وراث مشخص می‌گردد. برای اخذ این گواهی، باید دادخواستی به شورای حل اختلاف محل آخرین اقامتگاه متوفی تقدیم شود.
لازم به ذکر است براساس ماده 112 قانون برنامه هفتم پیشرفت:
«سازمان ثبت احوال کشور مکلف است از ابتدای سال دوم برنامه هفتم پیشرفت، گواهی انحصار وراثت را بر اساس
داده‌ها و اطلاعات موجود از قبیل پایگاه اطلاعات سببی ونسبی و بدون نیاز به درخواست وراث و ذینفعان ظرف 20 روز پس از ثبت واقعه وفات صادر و به وراث و ذی نفعان ابلاغ نماید.گواهی انحصار ورائت مذکور ظرف ۱۰ روزپس از ابلاغ در هیأت حل اختلاف موضوع ماده ۲ قانون ثبت احوال قابل اعتراض بوده و ری هیأت مذکور ظرف ۲۰ روز قابل اعتراض در دادگاه صالح است».
بنابراین سازمان ثبت احوال کشور مکلف است گواهی انحصار وراثت را بلافاصله پس از صدور به صورت بر خط و آنی به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، سازمان امور مالیاتی کشور، سازمان بورس و اوراق بهادار بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های اجرایی متقاضی اعلام کند.
همچنین سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است گواهی انحصار وراثت را بلافاصله پس از دریافت در سامانه جامع اسناد و املاک ثبت و در استعلامات بعدی منعکس نماید.
شرایط صدور گواهی حصر وراثت:
- تعیین وراث قانونی: دادگاه با بررسی اسناد و مدارک ارائه شده، وراث قانونی متوفی را مشخص می‌نماید.
- اعلام عمومی: آگهی درخواست صدور گواهی حصر وراثت در روزنامه کثیرالانتشار منتشر می‌شود تا اگر شخصی ادعای وراثت داشته باشد، بتواند به دادگاه مراجعه کند.
- عدم اعتراض: در صورتی که ظرف مدت مقرر قانونی، کسی اعتراضی ننماید، دادگاه حکم به صدور گواهی حصر وراثت صادر می‌کند.
اهمیت گواهی حصر وراثت:
- ثبت رسمی: گواهی حصر وراثت، سندی رسمی و قابل استناد در کلیه امور حقوقی است.
- تقسیم ارث: با داشتن این گواهی، می‌توان نسبت به تقسیم ارث بین وراث اقدام کرد.
- فروش اموال: برای فروش اموال متوفی، ارائه گواهی حصر وراثت الزامی است.
- انجام معاملات: برای انجام سایر معاملات مربوط به اموال متوفی، ارائه این گواهی ضروری می‌باشدو
دسترسی به وراث و اخذ گواهی حصر وراثت، فرایندی پیچیده و زمان‌بر است. با توجه به اهمیت این موضوع، توصیه می‌شود که از همان ابتدا با یک وکیل مجرب همکاری کرده تا فرآیند به بهترین نحو ممکن انجام شود.
بیشتر بخوانید:
